Kleszcze mogą być nosicielami wielu patogenów chorobotwórczych, z których najgroźniejsze są krętki boreliozy. Szacuje się, że nawet co trzeci kleszcz bytujący w naszym kraju jest wektorem tej choroby. Stąd tak ważne jest, aby stosować profilaktykę przeciwkleszczową, a w razie „złapania” pasożyta jak najszybciej pozbyć się go z ciała. Jeśli tego nie zrobimy, to trzeba się liczyć z ryzykiem zachorowania na boreliozę. Jej wczesnym objawem jest rumień po ukąszeniu kleszcza.
Jak wygląda rumień po ukąszeniu kleszcza?
Taką charakterystyczną zmianę określamy mianem rumienia wędrującego (z łacińskiego erythema migrans). Ma ona kolisty kształt i zgodnie z nazwą wędruje po skórze, stopniowo zwiększając swoją średnicę. W pewnym momencie zmiana zaczyna przypominać tarczę strzelniczą z bladą obręczą pomiędzy centrum a okręgiem zewnętrznym. Jest to wyraźny sygnał mogący świadczyć o wczesnej fazie boreliozy (występuje u około 8 na 10 chorych).
Kiedy pojawia się rumień po ukąszeniu kleszcza? Zwykle następuje to między 1 a 3 tygodniem od kontaktu z pasożytem. Początkowo rumień można pomylić ze zwykłą wysypką czy reakcją alergiczną skóry, jednak w momencie, gdy nie pomagają na to żadne maści i kremy, a zmiana wciąż się powiększa i osiąga średnicę powyżej 5 centymetrów, to nie można tego dłużej bagatelizować.
To warto wiedzieć
Rumień wędrujący po ukąszeniu kleszcza najczęściej można zaobserwować na szyi, głowie, kończynach oraz tułowiu. Zdarzają się również odczyny o nieregularnym kształcie, a nawet mnogie i zawierające wybroczyny.
Trzeba przy tym zaznaczyć, że rumień po ukąszeniu kleszcza sam w sobie nie jest źródłem żadnych nieprzyjemnych dolegliwości – nie swędzi, nie szczypie, nie wywołuje bólu. Pojawieniu się zmiany mogą natomiast towarzyszyć inne objawy wskazujące na boreliozę, jak podwyższona temperatura, apatia, uczucie zmęczenia, sztywność karku i ból głowy (zwłaszcza u dzieci).
Czy każdy rumień po ukąszeniu kleszcza wskazuje na boreliozę?
Na szczęście nie. Ukąszenie kleszcza, choć samo w sobie bezbolesne, może spowodować pojawienie się zmiany skórnej w miejscu wczepienia nawet wtedy, gdy pasożyt nie był nosicielem prątków boreliozy lub innej groźnej choroby. Z takimi sytuacjami najczęściej mamy do czynienia u dzieci, które zaczynają drapać miejsce ukąszenia lub wręcz próbują samodzielnie wyciągnąć kleszcza paznokciami, patykiem czy jakimś ostrym przedmiotem.
W domowych warunkach można odróżnić rumień wędrujący od zwykłej zmiany na tle alergicznym po tym, że ta druga pojawia się dość szybko, zwykle w przeciągu 48 godzin od ukąszenia i dobrze reaguje na podawanie leków przeciwhistaminowych, na przykład w żelu. Dodatkowo taka zmiana najczęściej wywołuje świąd, jest wyraźnie zaczerwieniona, ciepła i nie zawiera przejaśnień typowych dla rumienia wędrującego.
Po jakim czasie znika rumień?
Rumień wędrujący może być wczesnym objawem boreliozy, natomiast nie utrzymuje się przez cały okres rozwoju choroby. Jeśli nie zostanie wdrożone żadne leczenie, to rumień zniknie samoistnie po około 8 tygodniach. W przypadku zdiagnozowania choroby i włączenia antybiotykoterapii zmiana powinna ustąpić po kilku dniach.
Co robić, gdy zauważysz rumień wędrujący u siebie lub u dziecka?
W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Jeśli zmiana jest typowa i jednoznacznie wskazuje na boreliozę, to lekarz przepisze pacjentowi odpowiedni antybiotyk (borelioza jest chorobą bakteryjną, stąd w jej leczeniu stosuje się antybiotykoterapię).
Może się jednak okazać, że zmiana jest na tyle nieswoista, a pacjent dodatkowo nie zgłasza żadnych innych objawów, że lekarz nie podejmie się postawienia jednoznacznej diagnozy. Wówczas wskazane będzie poszerzenie diagnostyki o badania w kierunku boreliozy.
Podstawowym badaniem jest określenie poziomu przeciwciał przeciwko Borrelia burgdorferi – najpierw metodą ELISA, następnie Western Blot. Warto natomiast wiedzieć, że przeciwciała IgM pojawiają się dopiero po około 3-4 tygodniach od zakażenia boreliozą, natomiast przeciwciała IgG po minimum 4-6 tygodniach. Stąd nawet jeśli wynik wyjdzie ujemny, to badanie trzeba będzie powtórzyć po kilku tygodniach.
Obserwuj miejsce wczepienia kleszcza!
Wiele osób wciąż nie zdaje sobie sprawy, jak wielkim zagrożeniem dla ludzkiego zdrowia są choroby przenoszone przez kleszcze. Tymczasem istnieją dziś skuteczne sposoby pozwalające zminimalizować ryzyko zarówno kontaktu z pasożytem, jak i transmisji patogenów chorobotwórczy w przypadku ukąszenia.
Podstawowym środkiem ochronnym jest spray na kleszcze. Warto go stosować za każdym razem, gdy planujemy spacer po lesie, łące czy nawet zabawę na przydomowym trawniku. Chcąc zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa pociechom należy zainwestować w odpowiedni preparat na kleszcze dla dzieci.
Pamiętajmy również, że ryzyko zakażenia boreliozą rośnie z każdą godziną obecności pasożyta w ciele nosiciela. Dlatego należy go jak najszybciej usunąć przy pomocy specjalnego przyrządu. Zwykła kosmetyczna pęseta na kleszcze nie jest dobrym wyborem – o wiele lepiej będzie sięgnąć po przyrząd Kick The Tick, dostępny również w zestawie Kick The Tick expert ze środkiem zamrażającym.
Po usunięciu kleszcza (trzeba się go pozbyć w całości) należy jeszcze przez kilka do kilkunastu dni obserwować miejsce wczepienia. Jeśli pojawi się rumień pasujący do przedstawionego w tym artykule opisu, to nie zwlekaj z wizytą u lekarza.